ਜਦੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਹੇਅਰ ਵਾਲ ਏਡਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਵੀਡਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਥੁਆਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੂਤਘਾਟ “ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ.
ਇੱਕ ਅਹੰਕਾਰਜਨਕ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਤ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਐਡਜ਼ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੇਅਰ ਵਾਲ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ‘ਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਉਲਝਣ ਖੜਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਇਤਨੀ ਗੰਭੀਰ ਸੀ ਕਿ ਸਵੀਡਨ ਦੇ ਲਿਥੁਆਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੂਤਘਾਟ ਨੂੰ ਤਤਕਾਲ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ।
ਘਟਨਾ ਦੀ ਪਿਛੋਕੜ
ਇਹ ਘਟਨਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ‘ਚ ਫੌਜੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾ ਰੱਖੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਵਾਰ ਇਨਸਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੋਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਦੇ ਆਏ ਹਨ। ਪਰ, ਇਸ ਵਾਰ ਮਾਮਲਾ ਕੁਝ ਵੱਖਰਾ ਸੀ। ਕਈ ਗਵਾਹਾਂ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਐਡਜ਼ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੁਝ ਹੇਅਰ ਵਾਲ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਉਪਸਥਿਤੀ ‘ਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮਾਨਵ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਝੰਝੋੜਿਆ, ਸਗੋਂ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਤਿੱਖੀ ਪ੍ਰਤਿਕਿਰਿਆ ਵੀ ਜਤਾਈ।
ਸਵੀਡਨ ਅਤੇ ਲਿਥੁਆਨੀਆ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ
ਸਵੀਡਨ ਅਤੇ ਲਿਥੁਆਨੀਆ, ਜੋ ਕਿ ਯੂਰਪੀ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਮਾਨਵ ਅਧਿਕਾਰ-ਅਧਾਰਤ ਨੀਤੀਆਂ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਨੇ ਤਤਕਾਲ ਇਸ ਘਟਨਾ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਲਿਆ। ਸਵੀਡਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਲਿਥੁਆਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਦੂਤਘਾਟ ਨੂੰ ਤਤਕਾਲ ਬੁਲਾਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਸਿੱਧਾ ਜਵਾਬ ਮੰਗਿਆ। ਇਹ ਇਕ ਸਖ਼ਤ ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਕਦਮ ਸੀ, ਜੋ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਇੰਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਵੱਲ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਸੀ।
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਤਿਕਿਰਿਆ
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ, ਯੂ.ਐਨ. ਅਤੇ ਕਈ ਮਾਨਵ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ‘ਚ ਇਹ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਫੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਪਰ ਦਬਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਿਕ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ “ਇਹ ਇੱਕ ਅਣਜਾਣ ਘਟਨਾ ਸੀ ਜਿਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।”
ਸਵਾਲ ਜੋ ਉਠੇ
ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਕਈ ਅਹਿਮ ਸਵਾਲ ਖੜੇ ਕਰਤੇ ਹਨ:
-
ਕੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਫੌਜ ਮਾਨਵ ਅਧਿਕਾਰ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ?
-
ਕੀ ਹੇਅਰ ਵਾਲ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਨਸਾਨੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹਿਰਾਸਤ ‘ਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ?
-
ਐਡਜ਼ ਪੀੜਤਾਂ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਦੇ ਮਤਲਬ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ?
-
ਕੀ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਦੇਸ਼ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ?
ਨਤੀਜਾ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਕਦਮ
ਸਵੀਡਨ ਅਤੇ ਲਿਥੁਆਨੀਆ ਦੀ ਤਿੱਖੀ ਰਵਾਇਤ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਠੰਢਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਉਲੰਘਣਾ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਨਿਭਾਉਣੀ ਪਏਗੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਹੇਅਰ ਵਾਲ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਵੀ ਇਨਸਾਫ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਵਾਕਏ ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਨੂੰ ਇਹ ਸੋਚਣ ‘ਤੇ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜੰਗਾਂ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਸਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਅੰਤ ਵਿਚ, ਜੇਕਰ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਨਾ ਸਿਰਫ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵੀ ਜਨਤਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
