ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ ਗੰਗਾ-ਯਮੁਨਾ ‘ਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (CPCB) ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗ੍ਰੀਨ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ (NGT) ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ‘ਚ ਫੇਕਲ ਕੋਲੀਫਾਰਮ ਬੈਕਟੀਰੀਆ (Fecal Coliform ਬੈਕਟੀਰੀਆ) ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨਦੀ ‘ਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਮਹਾਕੁੰਭ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ‘ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਫੇਕਲ ਕੋਲੀਫਾਰਮ ਦਾ ਪੱਧਰ ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਮੁੱਢਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਮਹਾਂਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ ਨਦੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧਿਆ
ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗੰਦੇ ਸੀਵਰੇਜ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੂਚਕ ਫੇਕਲ ਕੋਲੀਫਾਰਮ ਦੀ ਸੀਮਾ 2500 ਯੂਨਿਟ ਪ੍ਰਤੀ 100 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਹੈ। NGT ਫਿਲਹਾਲ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ‘ਚ ਗੰਗਾ ਅਤੇ ਯਮੁਨਾ ਨਦੀਆਂ ‘ਚ ਸੀਵਰੇਜ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਐਨਜੀਟੀ ਨੇ ਮਹਾਂ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਸੀਵਰੇਜ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਯੂਪੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
NGT ਨੇ ਯੂਪੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼
ਨੈਸ਼ਨਲ ਗ੍ਰੀਨ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਨੇ ਯੂਪੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡਾਊਨ ਟੂ ਅਰਥ (ਡੀਟੀਈ) ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਐਨਜੀਟੀ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 2024 ਵਿੱਚ ਹੀ ਹਦਾਇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਜਲ ਦੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪਾਣੀ ਨਹਾਉਣ ਅਤੇ ਪੀਣ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
2019 ਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਪਾਈ ਗਈ ਸੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਖਰਾਬ
ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ। 2019 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਕੁੰਭ ‘ਤੇ CPCB ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਨਹਾਉਣ ਦੇ ਵੱਡੇ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਖਰਾਬ ਸੀ। 2019 ਦੇ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ 130.2 ਮਿਲੀਅਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਏ ਸਨ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਕਾਰਸਰ ਘਾਟ ‘ਤੇ ਬੀਓਡੀ ਅਤੇ ਫੇਕਲ ਕੋਲੀਫਾਰਮ ਦਾ ਪੱਧਰ ਆਪਣੀ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸੀ। ਮੁੱਖ ਨਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ‘ਤੇ, ਬੀਓਡੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਵੇਰੇ ਉੱਚੇ ਸਨ। ਯਮੁਨਾ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵਾਲੀ ਆਕਸੀਜਨ ਦਾ ਪੱਧਰ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੀ ਪਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ pH, BOD ਅਤੇ ਫੇਕਲ ਕੋਲੀਫਾਰਮ ਲਗਾਤਾਰ ਸੀਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸਨ।
