ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਖਰਚੇ : ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ FD ‘ਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਹੁਣ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਬੁਰੀ ਖਬਰ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸੇਬੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਫੀਸ ਵਸੂਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੇਗਾ। ਸੇਬੀ ਦੇ ਸਥਾਈ ਮੈਂਬਰ ਅਨੰਤ ਨਾਰਾਇਣ ਦੇ ਕਹੇ ਮੁਤਾਬਕ ਕਈ ਬ੍ਰੋਕਰੇਜ ਫਰਮਾਂ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੀਰੋ ਬ੍ਰੋਕਿੰਗ ਚਾਰਜ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵੱਲੋਂ ਚਲਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖਰਚਿਆਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਕੁਝ ਵੀ ਮੁਫਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ 7 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਟੈਕਸ ਅਤੇ ਫੀਸਾਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਸੇਬੀ 8ਵੀਂ ਫੀਸ ਵਸੂਲਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਨੰਤ ਨਰਾਇਣ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਮੇਰਾ ਸੁਝਾਅ ਹੈ ਕਿ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਰਕਮ ਅਦਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫ਼ੀਸ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਵਸੂਲੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੰਚਾਲਿਤ ਅਤੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਕੀਮਤਾਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਕੁਝ ਵੀ ਮੁਫਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ।’ ਸੇਬੀ ਮੈਂਬਰ ਦਾ ਇਹ ਬਿਆਨ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਆਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਾਰਕੀਟ ਰੈਗੂਲੇਟਰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਪੈਸਾ ਬ੍ਰੋਕਰ ਦੇ ਖਾਤੇ ‘ਚ ਨਾ ਫਸੇ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਕੇ ਦਲਾਲ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਇਸ ਪੈਸੇ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਵਿਆਜ਼ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਦੋ ਵੱਡੇ ਬਦਲਾਅ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ
ਸੇਬੀ ਨੇ ਫਿਲਹਾਲ ਦੋ ਵੱਡੇ ਬਦਲਾਅ ਵੱਲ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ UPI ਬਲਾਕ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਪੈਸਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਬ੍ਰੋਕਿੰਗ ਫਰਮਾਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਨੂੰ ਸ਼ੇਅਰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਜਿੰਨੀ ਰਕਮ ਹੋਵੇਗੀ ਉਹ ਖਾਤੇ ‘ਚ ਹੀ ਬਲਾਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਸ਼ੇਅਰ ਉਸਦੇ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤੇ ‘ਚ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਖਾਤੇ ‘ਚੋਂ ਰਕਮ ਕੱਟੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਫਿਲਹਾਲ ਇਹ ਵਿਕਲਪ ਵਿਕਲਪਿਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ‘ਚ ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਦੂਜਾ ਬਦਲਾਅ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੇਬੀ ਸਲੈਬ ਅਧਾਰਤ ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨ ਚਾਰਜ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਬ੍ਰੋਕਰੇਜ ਫਰਮ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਬਣਿਆ। ਇਸ ਲਈ, 1 ਅਕਤੂਬਰ, 2024 ਤੋਂ, ਐਕਸਚੇਂਜ ਸਾਰੀਆਂ ਬ੍ਰੋਕਿੰਗ ਫਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਸਮਾਨ ਰੂਪ ਨਾਲ ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨ ਚਾਰਜ ਵਸੂਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਣਗੇ। ਇਹ ਚਾਰਜ ਫਰਮ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਮਾਤਰਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਲਗਾਏ ਜਾਣਗੇ।
ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣੇ ਪੈ ਰਹੇ ਹਨ ਇਹ ਟੈਕਸ ਅਤੇ ਫੀਸਾਂ
ਬ੍ਰੋਕਰੇਜ : ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਨੂੰ ਹਰ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਬ੍ਰੋਕਰੇਜ ਖਰਚੇ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨ ਚਾਰਜ : ਐਕਸਚੇਂਜ ਇਕੁਇਟੀ ਜਾਂ ਇੰਟਰਾਡੇ ਵਪਾਰ ਦੀ ਡਿਲਿਵਰੀ ਲਈ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੇ ਖਰਚੇ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ NSE ‘ਤੇ ਕੁੱਲ ਟਰਨਓਵਰ ਦਾ 0.00335% ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਡੀਪੀ ਚਾਰਜ : ਇਹ ਚਾਰਜ ਇਕੁਇਟੀ ਡਿਲੀਵਰੀ ਵਪਾਰ ‘ਚ ਵੇਚਣ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
STT: ਕੁੱਲ ਟਰਨਓਵਰ ਦਾ 1 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖਰੀਦਣ ਜਾਂ ਵੇਚਣ ‘ਤੇ ਚਾਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੇਬੀ ਟਰਨਓਵਰ ਫੀਸ : ਸੇਬੀ ਕੁੱਲ ਟਰਨਓਵਰ ਦਾ 0.0001% ਚਾਰਜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
GST: ਬ੍ਰੋਕਰੇਜ, ਸੇਬੀ ਟਰਨਓਵਰ ਫੀਸ ਅਤੇ ਐਕਸਚੇਂਜ ਟਰਨਓਵਰ ਚਾਰਜ ‘ਤੇ 18 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ GST ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਟੈਂਪ ਡਿਊਟੀ : ਸਟਾਕ ਬ੍ਰੋਕਰ ਵਪਾਰਕ ਸਟਾਕਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿੱਤੀ ਸੰਪਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਸਟੈਂਪ ਡਿਊਟੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।
