ਅੱਜ ਹੈ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ; ਜਾਣੋ ਪੂਜਾ ਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ, ‘ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ’ ਨਾਲ ਕੀ ਹੈ ਸਬੰਧ ?

ਦਰਅਸਲ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਪੱਕਣ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੁਦਰਤੀ ਤੱਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ, ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਅਗਨੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣਾ ਧੰਨਵਾਦ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਫ਼ਸਲ ਪੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਕਟਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਅਗਨੀ ਦੇਵ ਨੂੰ ਰੇਵੜੀ ਅਤੇ ਮੂੰਗਫਲੀ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਆਪਸੀ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਕੀ ਹੈ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਥਾ?

ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਤਾ ਸਤੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਯੱਗ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸਤੀ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਤੀ ਮਾਤਾ ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਤੋਂ ਸੱਦਾ ਨਾ ਮਿਲਣ ‘ਤੇ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅੱਗ ’ਚ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮਾਂ ਸਤੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਗੀਤ ਵੀ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ।

‘ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ’ ਕੌਣ ਸੀ?

ਦੁੱਲੀ ਭੱਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਲੋਕ ਕਥਾ ਵੀ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਵਿੱਚ, ਅਕਬਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ, ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਹਿੰਮਤ ਦਿਖਾ ਕੇ, ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨੇ ਅਮੀਰ ਵਪਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ। ਦਰਅਸਲ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਅਮੀਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸੀ। ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨੇ ਇਸ ਖਿਲਾਫ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀਰੋ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸੇ ਲਈ ਲੋਹੜੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਇਸ ਨਾਇਕ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਲੋਹੜੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ:

ਲੋਹੜੀ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ, ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਗੋਬਰ ਦੀਆਂ ਪਾਥੀਆਂ ਅਤੇ ਸੁੱਕੀਆਂ ਲੱਕੜਾਂ ਦਾ ਢੇਰ ਬਣਾ ਕੇ ਅੱਗ ਬਾਲੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਅੱਗ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਬੈਠਕੇ ਪੂਜਾ ਕਰੋ। ਤਿਲ, ਗੁੜ, ਗਜਕ, ਰੇਵੜੀ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਦੇ ਦਾਣੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਭੇਟ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ, ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।