Monkeypox ਗਲੋਬਲ ਹੈਲਥ ਐਮਰਜੈਂਸੀ: WHO ਨੇ ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਿਹਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਾਲ 2022 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਫਰੀਕਾ ‘ਚ ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਦੇ ਲਗਭਗ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ 600 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਸਾਲ 2022 ‘ਚ ਜਦੋਂ ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਿਹਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ 116 ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਫੈਲ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 1 ਲੱਖ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਹੁਣ ਫਿਰ ਤੋਂ ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ, ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਇਸ ਵਾਰ ਅਫਰੀਕਾ ‘ਚ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਵਧਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ WHO ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅਲਰਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਖ਼ਦਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ‘ਚ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਾਲ 2022 ਤੋਂ ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਕੁਝ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੇਸ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ‘ਚ ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਸਨ। ਫਿਰ ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ 2024 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਹੀ ਮਾਮਲੇ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਤਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?
ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਇੱਕ ਵਾਇਰਸ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਧੱਫੜ ਅਤੇ ਫਲੂ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਰਥੋਪੋਕਸ ਵਾਇਰਸ ਜੀਨਸ ਦਾ ਇੱਕ ਵਾਇਰਸ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸੰਪਰਕ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਲਾਗ ਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ‘ਚ ਇਹ ਮੌਂਕੀਆ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ‘ਚ ਫੈਲਦਾ ਹੈ। ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ – ਇੱਕ ਜੋ ਮੱਧ ਅਫ਼ਰੀਕਾ (ਕਲੇਡ I) ਤੋਂ ਆਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ (ਕਲੇਡ II) ਤੋਂ ਆਈ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਕਲੇਡ-2 ਦੇ ਹੋਰ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਟ੍ਰੇਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਕੌਣ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਫਰੀਕਾ ‘ਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲੇ 15 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ‘ਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ ਸੈਕਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਰਦਾਂ (MSM) ‘ਚ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ‘ਚ ਨਾ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ‘ਚ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਕੇਸ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ‘ਚ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਲਾਗ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੰਭੋਗ ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਥੁੱਕ ਜਾਂ ਚਮੜੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ‘ਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਵੀ ਫੈਲਦੀ ਹੈ।
ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਿਹਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਕਿਉਂ ਬਣ ਗਿਆ?
ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਕੋਈ ਵੀ ਵਾਇਰਸ ਕਦੇ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸਦੀ ਸੰਕਰਮਣ ਦਰ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ 2022 ‘ਚ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ‘ਚ ਫੈਲ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਮਾਮਲੇ ਘੱਟ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ, ਪਰ ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਹੁਣ ਮਾਮਲੇ ਮੁੜ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਫਰੀਕਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਚੌਕਸ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਬੁਖ਼ਾਰ, ਸੁੱਜੇ ਹੋਏ ਲਿੰਫ ਨੋਡਸ, ਠੰਡ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ‘ਚ ਦਰਦ, ਥਕਾਵਟ
ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ‘ਚ ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਲਈ ਕੋਈ ਤਜਵੀਜ਼ਸ਼ੁਦਾ ਦਵਾਈ ਜਾਂ ਟੀਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਹੀ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਟੇਕੋਵਾਇਰੀਮੈਟ ਵਰਗੀਆਂ ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੌਨਕੀਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ
- ਕਿਸੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ‘ਚ ਨਾ ਆਓ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਚੋ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
- ਜੇ ਫਲੂ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਧੱਫੜ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਓ।
- ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੈਕਸ ਨਾ ਕਰੋ।
( ਡਿਸਕਲੇਮਰ : ਇਹ ਲੇਖ ਆਮ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਹੈ ਕੋਈ ਵੀ ਉਪਾਅ ਅਪਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਜ਼ਰੂਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। )
