ਬਚੇਲੀ, 30 ਮਈ: ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਸੱਚ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਆਹੂਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ, ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ ਬਚੇਲੀ ਵਿਖੇ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ ਸੈਕੜੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਗਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਜੀਵਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਅਤੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਵੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸਵੇਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਰਦਾਸ ਨਾਲ ਹੋਈ। ਕੀਰਤਨੀ ਜਥਿਆਂ ਵਲੋਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਬੰਧੀ ਸ਼ਬਦ ਗਾਏ ਗਏ। ਭਜਨ ਅਤੇ ਕੀਰਤਨ ਦੀ ਗੂੰਜ ਸਾਰੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚਕਾਰ ਗੂੰਜ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਕੀਰਤਨ ਦੌਰਾਨ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸੰਤੋਖ, ਦਇਆ ਅਤੇ ਸਹਿਨਸ਼ੀਲਤਾ ਵਾਲੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਮੱਤਵਾਂ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਗਏ।
ਇਸ ਮੌਕੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਧਰਮ, ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਚੱਲਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਸੀਹੇ ਸਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਸੱਚ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਦੀ ਥਾਂ, ਆਪਣੇ ਵਾਅਦੇ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ।”
ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਮਗਰੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਸ਼ਰਬਤ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੇਵਾਦਾਰਾਂ ਨੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ। ਬਚੇਲੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਹਨੂੰਮਾਨ ਮੰਦਰ ਚੌਕ ਵਿਖੇ ਵੀ ਸ਼ਰਬਤ ਸੇਵਾ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਨੇ ਬੜੀ ਸੁਰਤਾਲਤਾ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਸਾਰੇ ਪਾਸਿਓਂ ਇੱਕ ਆਤਮਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਸ ਮੰਜ਼ਰ
1606 ਈਸਵੀ ਦੀ ਇਹ ਭਿਆਨਕ ਘਟਨਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਬਲਿਦਾਨੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ‘ਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਨੀਂਹ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਮੁਲਾਂਵਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ “ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ” ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ “ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ” ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਇਆ।
1605 ਵਿੱਚ ਅਕਬਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਜਹਾਂਗੀਰ ਮੁਗਲ ਤਖ਼ਤ ‘ਤੇ ਬੈਠਿਆ, ਤਾਂ ਕਈ ਹਿੰਦੂ ਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਵਿਰੋਧੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਏ। ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀ ਬਾਇਓਗ੍ਰਾਫੀ ‘ਤੁਜ਼ਕ-ਏ-ਜਹਾਂਗੀਰੀ’ ਵਿਚ ਜਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਹਾਂਗੀਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਵਧਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਡਰ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਖੁਸਰੋ ਦੀ ਬਗਾਵਤ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।
ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਹੁਕਮ ‘ਤੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਭਿਆਨਕ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮ ਤਵੇ ‘ਤੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਉੱਤੇ ਗਰਮ ਰੇਤ ਅਤੇ ਤੇਲ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਤਸੀਹੇ ਲਗਾਤਾਰ ਪੰਜ ਦਿਨ ਤੱਕ ਚਲਦੇ ਰਹੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਸੀਹਿਆਂ ਦੀ ਤਕਲੀਫ਼ ਇੰਨੀ ਭਿਆਨਕ ਸੀ ਕਿ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਰਜੀਵ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਦਿਲ ਦਹਿਲਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ 30 ਮਈ 1606 ਨੂੰ ਵਾਪਰੀ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਸੰਦੇਸ਼
ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਉਚਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਨਿਆਏ ਅੱਗੇ ਝੁਕਣ ਦੀ ਥਾਂ ਉਲਟ, ਆਪਣੀ ਬੇਬਾਕੀ ਨਾਲ ਮੌਤ ਨੂੰ ਗਲੇ ਲਾ ਕੇ ਦਿਨਿਆ ਨੂੰ ਇਹ ਦਰਸਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸੱਚ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੀ ਅਸਲ ਮਹਾਨ ਆਦਮੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜੋਕੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਦਬਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਨਿਆਏ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਾਡੀ ਆਤਮਿਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਸਮੇਂ ਧੀਰਜ ਅਤੇ ਅਡੋਲਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਨਤੀਜਾ
ਬਚੇਲੀ ਵਿਖੇ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਸੀ ਜੋ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਛੱਡੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਯਾਦ ਰੱਖੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਬਲਿਦਾਨੀ ਗਾਥਾ ਹੈ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਇਹ ਅਮਰ ਕੁਰਬਾਨੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਇਨਸਾਫ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਸੱਚ ਦੀ ਰਾਹਦਾਰੀ ਰਹੇਗੀ।
