22 ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਨੂੰ, ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਦੀ ਬੈਸਰਨ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਕੇ 26 ਨਿਰਦੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮਹਾਦੇਵ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 28 ਜੁਲਾਈ 2025 ਨੂੰ ਦਾਚੀਗਾਮ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੁਲੇਮਾਨ ਸ਼ਾਹ, ਹਾਸ਼ਿਮ ਮੂਸਾ ਅਤੇ ਜਿਬਰਾਨ ਮਾਰੇ ਗਏ, ਪਰ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਪੁਸ਼ਟੀ ਹੋਈ ਕਿ ਇਹ ਉਹੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਨ?
ਇਸ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਸੈਂਟਰਲ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਸਾਇੰਸ ਲੈਬਾਰਟਰੀ (CFSL) ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਨੇ ਕੀਤਾ। CFSL ਨੇ ਹਮਲੇ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਖੋਲ ਅਤੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ (ਇੱਕ M-9 ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਈਫਲ ਅਤੇ ਦੋ AK-47 ਰਾਈਫਲਾਂ) ਦੀ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਰਾਈਫਲ ਬੈਰਲ ਅਤੇ ਖੋਲ ਦਾ ਮੇਲ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੁਸ਼ਟੀ ਹੋਈ ਕਿ ਪਹਿਲਗਾਮ ਵਿੱਚ ਹਮਲਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਜਾਂਚ ਨੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮਹਾਦੇਵ ਨੂੰ ਸਫਲ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ।
ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸੰਸਦ ‘ਚ ਦੱਸੀ ਪੂਰੀ ਰਿਪੋਰਟ
29 ਜੁਲਾਈ 2025 ਨੂੰ, ਸੰਸਦ ਦੇ ਮਾਨਸੂਨ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮਹਾਦੇਵ’ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ 22 ਮਈ ਨੂੰ ਆਈਬੀ ਨੂੰ ਦਾਚੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਬਾਰੇ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਸਾਡੇ ਸੈਨਿਕ ਅਤੇ ਆਈਬੀ ਅਧਿਕਾਰੀ 22 ਮਈ ਤੋਂ 22 ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਰਹੇ। ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ 4-5 ਦੌਰ ਦੀ ਤਸਦੀਕ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਹਮਲੇ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਗੋਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸੀਐਫਐਸਐਲ ਨੂੰ ਭੇਜੇ ਗਏ ਸਨ। ਮਾਰੇ ਗਏ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਤੋਂ ਰਾਤ ਭਰ ਫਾਇਰਿੰਗ ਕਰਕੇ ਨਵੇਂ ਗੋਲੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ – ਇੱਕ ਐਮ-9 ਅਤੇ ਦੋ ਏਕੇ-47।
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸੀਐਫਐਸਐਲ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ 4:46 ਵਜੇ ਫ਼ੋਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਹ ਉਹੀ ਰਾਈਫਲਾਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਹਿਲਗਾਮ ਵਿੱਚ ਹਮਲਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਰਾਈਫਲ ਬੈਰਲ ਅਤੇ ਗੋਲੇ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਸਨ। ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਨਆਈਏ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਚਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਹ ਤਿੰਨ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸਨ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਜਲਦੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਸੀਐਫਐਸਐਲ ਦੀ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਉਹੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਨ। ਇਹ ਜਾਂਚ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਭਰੋਸਾ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਅਤੇ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਟੀਮਾਂ ਕਿੰਨੀ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕੀ ਹੈ CFSL ਅਤੇ ਕੀ ਹੈ ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ?
ਸੈਂਟਰਲ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਸਾਇੰਸ ਲੈਬਾਰਟਰੀ (CFSL) ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਕਾਰੀ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਲੈਬਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਸਾਇੰਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ (DFSS) ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। CFSL ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1975 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕੇਂਦਰੀ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਲੈਬ ਸੀ ਜੋ ਅਪਰਾਧ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਸੈਕਟਰ 36-ਏ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। CFSL ਅਪਰਾਧ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਬੂਤ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਹੈ ਯਾਨੀ ਹਥਿਆਰਾਂ, ਗੋਲੀਆਂ ਅਤੇ ਗੋਲਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ। ਪਹਿਲਗਾਮ ਵਰਗੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਸਦੀ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਜਾਂਚ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।
